Patron

„Zbigniew Raszewski położył dla polskiej nauki o teatrze zasługi zupełnie wyjątkowe. Ugruntował mianowicie w Polsce historię teatru jako naukę w całym tego słowa znaczeniu, czyli jako samodzielną, świadomą swych zadań i swoich odrębności badawczych dyscyplinę naukową” – napisał o swoim współpracowniku prof. Bohdan Korzeniewski.

Studia polonistyczne ukończył Raszewski w 1949 na Uniwersytecie Poznańskim, tamże dwa lata później uzyskał tytuł doktora i do 1953 roku pracował jako asystent profesora Zygmunta Szweykowskiego. Następnie został przyjęty przez Leona Schillera do Sekcji Teatru Państwowego Instytutu Sztuki PAN w Warszawie. Z Instytutem związany był do końca życia. Od początku pracował w redakcji „Pamiętnika Teatralnego”, z czasem został redaktorem naczelnym pisma, nadając mu rangę jednego z najciekawszych periodyków tego typu w Europie. Od 1968 do 1984 roku przewodniczył pracom redakcyjnym Słownika biograficznego teatru polskiego (tom I, 1765–1965, ukazał się w 1973 roku).

Zakres zainteresowań badawczych Zbigniewa Raszewskiego był ogromny. Najdonioślejszym efektem jego wieloletnich badań były dwie fundamentalne prace: Bogusławski, dwutomowa biografia ojca polskiej sceny narodowej (Warszawa 1972) oraz Krótka historia teatru polskiego (Warszawa 1977) – rzecz w polskiej humanistyce niezwykła, łącząca popularyzatorską formę z rygorem pracy naukowej. Raszewski zajmował się nie tylko dziejami teatru polskiego od średniowiecza do współczesności, ale także historią dramatu i teorią widowisk, sztuką aktorską i reżyserii.

Oprócz działalności badawczej i edytorskiej zajmował się pracą pedagogiczną. W latach 1971–1973 i 1977–1990 wykładał w warszawskiej PWST; tam, na powołanym w 1975 roku Wydziale Wiedzy o Teatrze, prowadził legendarne seminarium historyczno-teatralne.

Był wielkim humanistą w pełnym znaczeniu tego słowa. Interesował go nie tylko teatr w różnorodności jego form, ale świat w ogóle, w powiązaniu z innymi dziedzinami sztuki, historią narodów, polityką, obyczajowością, filozofią, religią. Prowadził szczególny rodzaj dziennika, który zgodnie z dawną tradycją nazwał Raptularzem; zapiski pamiętnikarskie przeplatał rozprawkami naukowymi, wycinkami z gazet, cytatami, anegdotami, zapisami rozmów przechodniów. Powiadał: „Póki są na świecie klauzurowe zakonnice, buddyjscy mnisi i historycy teatru, jeszcze nie wszystko stracone.”