Instytut powołuje publiczną debatę o współczesnym polskim teatrze, poszerza perspektywy towarzyszącej mu refleksji naukowej, wspiera działalność badawczą i edukacyjną. Prowadzi największy portal poświęcony w całości polskiemu teatrowi [www.e-teatr.pl], internetową encyklopedię polskiego teatru [www.encyklopediateatru.pl], specjalistyczną Księgarnię PROSPERO [www.prospero.e-teatr.pl] oraz Wydawnictwo.
W Instytucie Teatralnym znajduje się największe w Polsce archiwum tematyczne gromadzące dokumentację współczesnego teatru. Do dyspozycji wszystkich zainteresowanych jest olbrzymi zbiór artykułów prasowych, recenzji, zdjęć, programów teatralnych, afiszy, plakatów, dokumentów związanych z działalnością poszczególnych scen. Wiele zdigitalizowanych dokumentów udostępnianych jest w części wirtualnej archiwum na stronach e-teatr.pl oraz encyklopediateatru.pl.
Pierwszym dyrektorem Instytutu był Maciej Nowak. W latach 2014-2018 placówką kierowała Dorota Buchwald, a w latach 2019-2024 Elżbieta Wrotnowska-Gmyz. W listopadzie 2024 dyrektorką Instytutu została Justyna Czarnota-Misztal.
