W teatrze polskim ostatniego ćwierćwiecza, w ramach różnorodnych praktyk scenicznych i dramatopisarskich, dostrzegalny jest szczególny rodzaj zainteresowania twórców teatralnych biografiami. Przedstawienia powstałe w oparciu o życiorysy konkretnych osób – tych dobrze znanych i obecnych w dyskursie publicznym, a także tych kompletnie zapomnianych – znajdują się zarówno w repertuarach teatrów instytucjonalnych, jak i wśród przedsięwzięć scenicznych różnych stowarzyszeń czy grup projektowych.
Niniejszy cykl wykładów poświęcony będzie twórczości dramatycznej i teatralnej, inspirowanej biografią człowieka jako tematem, gatunkiem i pretekstem przedstawień. Jest to znaczące zjawisko artystyczne, które ze względu na swą intensywność i cykliczność pozwala wnioskować o pojawieniu się nurtu biograficznego w teatrze polskim XXI wieku.
Biografistyka teatralna to niewątpliwie znak czasu, bo stanowi przejaw wzrostu popularności biografii, zarówno w twórczości artystycznej (szczególnie literackiej czy filmowej), jak i w innych obszarach współczesnych praktyk społecznych. Jest również świadectwem kontekstowego, warunkowanego kulturowo i politycznie, relacyjnego oraz interpersonalnego wymiaru egzystencji jednostki.
W związku z licznymi przykładami tworzenia/adaptacji/rekonstrukcji biografii w przedstawieniach teatralnych trzeba zadać pytania o powody, formy i recepcję tego rodzaju twórczości. Warto rozważyć również, w jakim stopniu twórczość ta koreluje z dynamicznymi przemianami społeczno-obyczajowymi w naszej kulturze współczesnej, a także – dlaczego stanowi tak istotne świadectwo funkcjonowania teatru jako medium spraw publicznych, jako platformy konfrontacji różnych poglądów czy ujawniania mechanizmów kształtujących tożsamość jednostkową i zbiorową. Te właśnie zagadnienia staną się przedmiotem rozważań w kolejnych wykładach zaplanowanych w ramach cyklu.
Refleksja o konkretnych projektach oraz strategiach twórczych dramatopisarzy i reżyserów poszczególnych spektakli przebiegać będzie zgodnie z założeniem, że biograficzne praktyki teatralne tworzą istotny nurt w najnowszym teatrze polskim, stanowiąc zarówno efekt, jak i impuls przemian (formalnych, estetycznych, komunikacyjnych) w obszarze polskich praktyk scenicznych XXI wieku.
Harmonogram wykładów:
17.10 o 18:00 | Wykład I „Teatr polski XXI wieku w kontekście zwrotu biograficznego. Wprowadzenie”
14.11 o 18:00 | Wykład II „Biogramat i bioteatr – nowe formy dramatyczno-teatralne czy hybrydy gatunkowe…?”
12.12 o 18:00 | Wykład III „Archiwum życia – transformacje cz. I [Personalistyczny aspekt praktyk biografizowania]”
16.01 o 18:00 | Wykład IV „Archiwum życia – transformacje cz. II [Biografie jako preteksty – rewizje i rekonstrukcje]”
13.02 o 18:00 | Wykład V „Praktyki biografizowania a performatyzowanie teatru – performanse (auto)biografii”
Wstęp bezpłatny, obowiązuje rezerwacja miejsc pod adresem bilety@instytut-teatralny.pl.
Beata Popczyk-Szczęsna
Dr hab. prof. UŚ., pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka dramatu i teatru współczesnego. Zajmuje się teorią i praktykami lektury tekstu dramatycznego, polską dramaturgią sceniczną, biografią w teatrze XXI wieku oraz problematyką doświadczenia w literaturze i sztukach widowiskowych. Autorka książek: „Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją” (2003); „Dramaturgia polska po 1989 roku” (2013); „Powtórzenia i powroty. O dramaturgii Janusza Głowackiego” (2015).Współredaktorka tomów zbiorowych: „Dramat i doświadczenie” (2014), „Pisanie dla sceny – narracje współczesnego teatru” (2019). Członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz European Association for the Study of Theatre and Performance (EASTAP). Uczestniczyła w pracach Komisji Artystycznej VI i VII edycji Konkursu na Inscenizację Dzieł Dawnych Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego (2020-2021).
