Aktualności Kalendarz wydarzeń biografie

„Biogramat i bioteatr – nowe formy dramatyczno-teatralne czy hybrydy gatunkowe?” | „Biografie w teatrze polskim XXI wieku. Teksty – preteksty – performanse”

Podczas drugiego wykładu w ramach cyklu przyjrzymy się przedstawieniom biograficznym pod kątem ich formy gatunkowej.

opublikowano 21 października 2024

Instytut Teatralny zaprasza 14 listopada o 18:00 na drugi wykład z cyklu „Biografie w teatrze polskim XXI wieku. Teksty – preteksty – performanse” zatytułowany „Biogramat i bioteatr – nowe formy dramatyczno-teatralne czy hybrydy gatunkowe…?”. Wykład poprowadzi dr hab. prof. UŚ Beata Popczyk-Szczęsna. Wstęp bezpłatny, obowiązuje rezerwacja miejsc pod adresem bilety@instytut-teatralny.pl.

Jak wystawić biografię na scenie? Twórcy spektakli biograficznych sięgają po różnorodne środki i techniki teatralne. Niektóre z nich stały się nawet na tyle popularne, że doczekały się własnych nazw: bigramat i bioteatr, które pojawiają się w opracowaniach oraz w recenzjach przedstawień.

Określenie biogramat powstało z połączenia słów biografia i dramat. To tekst teatralny, w którym głównym przedmiotem reprezentacji są fragmenty życiorysu wybranej osoby. Z kolei w bioteatrze najważniejsze jest uobecnienie w działaniu scenicznym fragmentów czyjejś (cudzej lub własnej) biografii.

Podczas drugiego wykładu przyjrzymy się przedstawieniom biograficznym jako określonej formie gatunkowej. Czy twórczość tego rodzaju stanowi przykład nowej konstrukcji dramatyczno-teatralnej? Jakie są podstawowe wyznaczniki i dominanty estetyczne, pozwalające wyodrębnić, opisać, a może nawet usystematyzować niesłychanie zróżnicowane przykłady biogramatu i bioteatru? Jak sytuować praktyki biografizowania w teatrze wobec biografii jako takiej, a więc gatunku opisywanego przez teoretyków jako „zmącony”, „pojemny”, „hybrydyczny”?

W szukaniu odpowiedzi na te niełatwe i wielowątkowe zagadnienia pomogą nam przykłady spektakli z polskiego podwórka. Będą to zarówno kameralne monodramy biograficzne, jak na przykład W promieniach Artura Pałygi – o Marii Skłodowskiej-Curie – czy wieloosobowe spektakle na podstawie tekstów Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk – o znaczących w naszej kulturze postaciach historycznych: Popiełuszko z Teatru Polskiego w Bydgoszczy oraz Kuroń. Pasja według świętego Jacka z Teatru Powszechnego w Warszawie.

Cykl wykładów „Biografie w teatrze polskim XXI wieku. Teksty – preteksty – performanse” poświęcony jest twórczości dramatycznej i teatralnej, inspirowanej biografią człowieka jako tematem, gatunkiem i pretekstem przedstawień. Jest to znaczące zjawisko artystyczne, które ze względu na swą intensywność i cykliczność pozwala wnioskować o pojawieniu się nurtu biograficznego w teatrze polskim XXI wieku.

W związku z licznymi przykładami tworzenia/adaptacji/rekonstrukcji biografii w przedstawieniach teatralnych trzeba zadać pytania o powody, formy i recepcję tego rodzaju twórczości. Warto rozważyć również, w jakim stopniu twórczość ta koreluje z dynamicznymi przemianami społeczno-obyczajowymi w naszej kulturze współczesnej, a także – dlaczego stanowi tak istotne świadectwo funkcjonowania teatru jako medium spraw publicznych, jako platformy konfrontacji różnych poglądów czy ujawniania mechanizmów kształtujących tożsamość jednostkową i zbiorową.

Beata Popczyk-Szczęsna

Dr hab. prof. UŚ., pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka dramatu i teatru współczesnego. Zajmuje się teorią i praktykami lektury tekstu dramatycznego, polską dramaturgią sceniczną, biografią w teatrze XXI wieku oraz problematyką doświadczenia w literaturze i sztukach widowiskowych. Autorka książek: „Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją” (2003); „Dramaturgia polska po 1989 roku” (2013); „Powtórzenia i powroty. O dramaturgii Janusza Głowackiego” (2015).Współredaktorka tomów zbiorowych: „Dramat i doświadczenie” (2014), „Pisanie dla sceny – narracje współczesnego teatru” (2019). Członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz European Association for the Study of Theatre and Performance (EASTAP). Uczestniczyła w pracach Komisji Artystycznej VI i VII edycji Konkursu na Inscenizację Dzieł Dawnych Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego (2020-2021).