Instytut im. Jerzego Grotowskiego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zapraszają do udziału w wykładzie profesora Tomaža Toporišiča pt. „Współczesny teatr radykalny: powiązania z awangardą historyczną i dotykanie czułych strun w społeczeństwie (przypadki Olivera Frljića, Janeza Janšy i Žigii Divjaka)” w ramach Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań. Wykład odbędzie się w piątek 9 grudnia 2022 o godz. 17:00 w Czytelni im. Ludwika Flaszena Instytutu Grotowskiego we Wrocławiu. Bezpłatne wejściówki na wykład dostępne są na stronie Instytutu Grotowskiego.
W moim wykładzie omówię, jak w pierwszych dekadach XXI wieku koło historii spełniło niektóre z utopijnych idei historycznej awangardy. Teatr radykalny wydaje się reaktywować pewne podstawowe idee utopijnych kwestii podejmowanych przez konstruktywistyczne i futurystyczne awangardy, przedstawiając je ‒ w formie fragmentarycznej, zdekonstruowanej i zawłaszczonej w globalnym świecie wymiany ‒ jako trwałe źródło inspiracji i możliwy punkt wyjścia dla współczesnej pracy. Nowe pokolenia z dumą ogłaszają, że są spadkobiercami historycznych neo- i postawangard. Jako przykłady współczesnego teatru politycznego i teatru współpracy posłużą nam spektakle Olivera Frljića („Przeklęty niech będzie zdrajca ojczyzny!”, „Balkan macht frei”, „Nasza przemoc wasza przemoc”, „Klątwa”), Janeza Janšy („Słoweński teatr narodowy” i „Republika Słowenii”) oraz Žigii Divjaka („Człowiek, który przyglądał się światu”, „Projekt 6”, „Gejm”, „Żar”). Przyjrzymy się spektaklom, w których osobiste, wojenne i polityczne traumy posłużyły jako pretekst, by zadać uniwersalne pytania o granice wolności artystycznej i społecznej.
Postaramy się odpowiedzieć na następujące pytania: Czy sztuki performatywne mogą wytworzyć specyficzną formę krytyki procesów społecznych, politycznych i etycznych współczesnej Europy? Czy ta forma krytyki podważa ideologiczne zaplecze społeczeństwa neoliberalnego i jego orientalizmów? W jaki sposób nadmiar niepoprawności politycznej i tworzonego przez nią teatru mieszanych środków odzwierciedla hybrydyzację kultur i polityk performansu w Europie po transformacji?
Wykład wygłoszony zostanie w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski.
Tomaž Toporišič jest profesorem dramaturgii i performatyki oraz prodziekanem Akademii Teatralnej Uniwersytetu w Lublanie. W latach 1997‒2003 był dyrektorem artystycznym Teatru Mladinsko, a w latach 2003‒2016 jego dramaturgiem. W 1995 roku współtworzył Festiwal Współczesnych Sztuk Performatywnych Exodos. Toporišič był kuratorem kilku wystaw podczas Praskiego Quadriennale Scenografii i Architektury Teatralnej. Jego zainteresowania badawcze obejmują współczesne sztuki performatywne, literaturę i kulturę wizualną. Jest autorem pięciu książek na temat współczesnych sztuk performatywnych: „Between Seduction and Suspiciousness: Slovenian Theatre of the Second Half of the20th Century” (2004), „The Vulnerable Body of Text and Stage” (2007), „Ecdyses of Drama and Theatre” (2008), „Intercultural and Intermedia Nomadism: On the Intertwining of Media and Cultures in Contemporary Performing Arts” (2018), „Dangerous Liaisons of Drama and Theatre in the 20th and 21st Century” (2021). Jest także współredaktorem trzech antologii: „Drama, Text, Scripture” I and II (2008, 2021); and „Occupying Spaces: Experimental Theatre in Central Europe” (2010). Toporišič jest członkiem kolegium redakcyjnego pisma „Amfiteater”. W 2014 roku w uznaniu wyjątkowych osiągnięć w dziedzinie dramaturgii otrzymał od Ministra Kultury Francji tytuł Chevalier dans l’Ordre des Arts et Lettres.
