25 listopada o godz. 18:00 zapraszamy do Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego na wieczór poświęcony „Pierścieniowi Wielkiej-Damy” w ramach cyklu „Od-czytywanie Norwida. Dramaty”. Czytaniu scenicznemu w reżyserii Redbada Klynstra-Komarnickiego towarzyszyć będzie muzyka na żywo, a poprzedzi je rozmowa o dramacie. Na wydarzenie obowiązują bezpłatne zaproszenia do pobrania ze strony internetowej Instytutu oraz w serwisie GoOut.net.

Utwór „Pierścień Wielkiej-Damy” powstał na konkurs ogłoszony w maju 1872 roku przez Stanisława Koźmiana, dyrektora teatru krakowskiego, jednak nie jest pewne, czy do jury nagrody dotarł. Norwid pozostawał głęboko uprzedzony do składu konkursowego komitetu, m.in. zasiadającego w nim Juliana Klaczki. Jak wskazuje Juliusz Wiktor Gomulicki, na dramatis personae Pierścienia Wielkiej-Damy złożyło się wiele połączonych ze sobą pierwowzorów: Maria Harrys to w pierwszym rzędzie Maria Kalergis, ale nie tylko ona: również Marcelina Czartoryska, Maria de Bonneval czy Jadwiga Zamoyska, od której 1 sierpnia 1872 roku ma odbierać Norwid upokorzenie zbliżone do tego, jakie stało się udziałem Mak-Yksa. Pierwowzorem Dureyki mógł stać się sekretarz rady nadzorczej Instytutu Panien Polskich, Józef Rusteyko, wzoru dla Dureykowej zaś dostarczyć mogła Norwidowi sama Klementyna z Tańskich Hoffmanowa poznana przez Norwida jeszcze w latach 40. we Włoszech. Nie można przy tym wykluczyć oddziaływania na poetę najsłynniejszych pośmiertnych ineditów Mickiewicza i Słowackiego wydawanych w latach 60. (w 1860 roku – „Dziady cz. I”, w 1866 roku natomiast – „Fantazy” w edycji Antoniego Małeckiego tytułowany jako „Niepoprawni”).

O ile Juliusz Wiktor Gomulicki kreśli dla „Pierścienia Wielkiej-Damy” tło możliwych francuskich inspiracji (François Ponsard, Émile Augier, Alexandre Dumas syn oraz Victorien Sardou), Irena Sławińska zwraca uwagę na powinowactwa tekstu z polską komedią społeczno-obyczajową drugiej połowy XIX wieku, w tym komedią pozytywistyczną (Józef Bliziński, Michał Bałucki, Józef Narzymski, Edward Lubowski, Zygmunt Sarnecki i Kazimierz Zalewski). Spośród różnych sposobów zestawiania i porównywania „Pierścienia Wielkiej-Damy” z literaturą polską i europejską warto wyróżnić linię odesłań do twórczości Mikołaja Gogola. Tak jak „chlestakowszczyzna” w „Rewizorze” oraz „cziczikowszczyzna” w „Martwych duszach”, również „durejkowszczyzna” w „Pierścieniu Wielkiej-Damy” może być odczytywana jako dewastacja tradycji, wspólnotowości, duchowości, obyczajów, stosunków społecznych i więzi międzyludzkich.

Karol Samsel

Pierścień Wielkiej-Damy

25 listopada 2021
godzina 18:00 | rozmowa panelowa
godzina 19:00 | czytanie sceniczne

Adaptacja: Marek Pasieczny
Reżyseria: Redbad Klynstra-Komarnicki
Występują: Hanka Brulińska, Beata Passini, Paweł Ferens, Włodzimierz Dyła, Tomasz Bielawiec
Muzyka na żywo, gra na lirze korbowej: Joachim Mencel