Aktualności Kalendarz wydarzeń Słuchowisko Nie-boskie komedie

Nie-boskie komedie | „Senat szaleńców”

Zapraszamy na słuchowisko na podstawie dramatu Janusza Korczaka w reżyserii i adaptacji Tomasza Mana oraz spotkanie z twórcami.

opublikowano 28 października 2021

Nie-boskie komedie | "Senat Szaleńców" | Fot. Maciej Czerski

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zaprasza 23 listopada o godz. 19:00 na wysłuchanie słuchowiska w reżyserii i adaptacji Tomasza Mana na podstawie dramatu „Senat szaleńców” Janusza Korczaka oraz na spotkanie z twórcami. Czytanie zostało zrealizowane w ramach cyklu „Nie-Boskie komedie”. Na wydarzenie obowiązują bezpłatne zaproszenia, które można pobrać na stronie internetowej IT oraz w serwisie GoOut.net.

„Senat szaleńców” z 1931 roku to jedyna zachowana pełnospektaklowa sztuka Janusza Korczaka. Jak mówił w wywiadzie dla „Kuriera Czerwonego”, była ona śladem jego pracy nad „Szatańską komedią”, która miała stanowić „równoważnik do Nie-Boskiej komedii Krasińskiego”. Dzieło to znamy dziś jedynie w postaci teatralnego scenariusza przedstawienia, które w warszawskim Teatrze Ateneum wyreżyserowała Stanisława Perzanowska.

Tekst ten wydaje się rodzajem szkicu widowiska, w którym autor „Króla Maciusia Pierwszego” próbuje opowiedzieć o świecie, w którym zabrakło nagle metafizycznej sankcji, a człowiek jest bezsilny wobec zła i społecznej patologii. Bohaterowie Korczaka uciekają więc w chorobę, która pozwala im bezkarnie, ale i bezskutecznie formułować absurdalne projekty naprawy świata.

Ci, których nazywamy „szaleńcami”, bardzo często okazują się tymi, którzy „widzą inaczej”. W sztuce Janusza Korczaka jest wolność słowa, wolność wizji. Opiekun „szaleńców” pozwala każdemu ze swoich podopiecznych opowiedzieć o tym, jak widzi świat; traktuje swoich chorych jak partnerów do rozmowy. Może właśnie w ten sposób ich leczy – empatią, rozmową i słuchaniem?

– Tomasz Man, reżyser

Po odsłuchaniu nagrania odbędzie się spotkanie z udziałem reżysera Tomasza Mana oraz aktorów – Mariusza Bonaszewskiego i Zdzisława Wardejna.

Bezpłatne zaproszenia na wydarzenie dostępne są na stronie internetowej Instytutu i w serwisie GoOut.net.

Janusz Korczak, „Senat szaleńców”
Reżyseria i adaptacja: Tomasz Man
Opracowanie muzyczne: Marek Otwinowski
Obsada: Profesor – Andrzej Seweryn, Lekarz – Zdzisław Wardejn, Smutny Brat – Cezary Żak, Morderca – Redbad Klynstra-Komarnicki, Barbara Szulc – Małgorzata Kożuchowska, Pułkownik – Mariusz Bonaszewski, Restaurator – Mateusz Kmiecik, Homoerotyk – Krzysztof Kwiatkowski, Robotnik – Marcin Przybylski

Wydarzenie będzie otwarte dla publiczności i zorganizowane zgodnie z obowiązującą w Instytucie Teatralnym dyscypliną sanitarną.

Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim gościom Instytutu i ograniczoną liczbę miejsc na widowni, prosimy o przemyślane pobieranie zaproszeń oraz o przybycie kilkanaście minut przed planowanym rozpoczęciem wydarzenia w celu wypełnienia formularza kontaktowego COVID-19.

Nie-Boskie komedie

Polskie zderzenie z nowoczesnością przebiegało nieco inaczej niż na zachodzie Europy – nieco upraszczając – w sytuacji braku niepodległości w wieku XIX wszelkie hasła głoszące modernizację i postęp brzmiały nad Wisłą ambiwalentnie. Z jednej strony musiały spotykać się co najmniej z nieufnością Polaków strzegących swej tożsamości jako swego rodzaju „arki przymierza”, z drugiej wszelkie próby podważenia istniejącego ładu (nie tylko politycznego) w jakiś sposób rymowały się z marzeniami o „wojnie powszechnej za wolność ludów”. 1918 rok tej ambiwalencji zasadniczo nie zniósł – z jednej strony na nowo powstałe państwo polskie było również projektem modernizacyjnym (o czym warto pamiętać), z drugiej strony koszmar I wojny światowej, rewolucja bolszewicka, wojna 1920 roku i powojenne niepokoje społeczne sprawiły, że lęk przed zniszczeniem dobrze znanego świata nie zniknął. Nic zatem dziwnego, że „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego z jej nieoczywistym opisem konfliktu starego porządku z nowym zyskiwała na aktualności, a jednocześnie stała się inspiracją dla tworzenia dramatów, które jakoś próbowały racjonalizować oraz ujmować w sceniczne i ideowe ramy sytuację Polaków u progu nowoczesności.

Stulecie roku 1920 stanowi okazję do zadania pytania o to, w jaki sposób teatr polski w okresie międzywojennym stawiał pytania o istotę i przyczyny rewolucji społecznej. Był to przecież jeden z najważniejszych, najżywiej komentowanych i przeżywanych tematów w debacie publicznej lat 20-tych i 30-tych minionego wieku. Polscy dramatopisarze i twórcy teatralni wielokrotnie i z różnych perspektyw próbowali zgłębić naturę procesu rewolucyjnego, jego wielorakie skutki. W próbach tych można dostrzec zarówno przekonanie o konieczności radykalnego dokonania społecznej zmiany, jak i obawę oraz świadomość zgubnych konsekwencji, jakie może za sobą nieść rewolucja. Inscenizacje podejmujące te problematykę starały się odpowiedzieć na pytania współczesnych – zarówno tych zaniepokojonych (Karol Hubert Rostworowski), jak i zafascynowanych nowoczesnością (Antoni Słonimski). Tym, co wydaje się łączyć te często diametralnie odmienne ujęcia tej problematyki to widoczne w większości przypadków odniesienie rewolucyjnych przemian do rozmaicie pojętej nadprzyrodzonej sankcji – stąd tytuł naszego cyklu odwołujący się zarówno do dramatu Zygmunta Krasińskiego, jak i jego głośnej inscenizacji w reżyserii Leona Schillera z 1926 roku.

W ramach cyklu zorganizowane zostaną czytania dramatów połączone z rozmowami poświęconymi dramatom i ich realizacjom w okresie międzywojennym, w których pojawiał się tak właśnie ujęty temat rewolucji. Oczywiście jednym z najważniejszych twórców takich spektakli jest wspomniany Leon Schiller, ale w ramach cyklu omówione zostaną także przedstawienia reżyserowane przez Stanisławę Perzanowską, Stanisławę Wysocką, Juliusza Osterwę czy Edmunda Wiercińskiego.