Międzynarodowa konferencja „Cyrk: genealogie, imaginaria, translacje” poświęcona jest historii i współczesnemu obliczu sztuki cyrkowej. Wydarzenie odbywa się w dniach 28-30 października i w całości transmitowane online. Zapraszamy do oglądania transmisji na stronie internetowej Instytutu oraz na kanale YouTube i Facebooku IT.

Badania nad cyrkiem nie mają w Polsce ugruntowanej pozycji, a jeśli już są podejmowane, to jako uzupełnienie historii kultury popularnej, antropologii widowisk, performatyki, animal studies, studiów miejskich czy filmoznawstwa. Cyrk został niemal całkowicie zdeprecjonowany również w aktualnie obowiązujących, wciąż powielanych hierarchiach i dystynkcjach kulturowych. Tymczasem przeobrażenie się luźnego zbioru „sztuk cyrkowych”, kuglarstwa i dell’arte w wyrazistą instytucję nowożytnego cyrku i w autonomiczną dziedzinę sztuki było jedną z cezur formowania się modernitas w obrębie nowoczesnej kultury miejskiej. Cyrk funkcjonował jako laboratorium technologicznych innowacji czy quasi-instytucja edukacyjna. Prekursorsko propagował wzorce nowoczesnego życia: mobilności społecznej, treningu fizycznego i estetyk cielesności, kultu celebrytów i superbohaterów. Odegrał znaczącą rolę w powstaniu nowoczesnych mediów i profesjonalnego sportu.

Proponujemy powrót do wciąż nierozstrzygniętego pytania o pozycję cyrku w środkowoeuropejskiej odmianie nowoczesności. Z jednej strony był on instytucją życia społecznego, podlegającą przeobrażeniom, posiadającą swoją bogatą historię. Z drugiej – stanowił rozrastające się wraz z upływem czasu imaginarium: archiwum form, wyobrażeń, wzorców kulturowych, typów symbolicznych i praktyk kulturowych. Cyrk odcisnął swój ślad we wszystkich odmianach sztuk. Jego cywilizacyjna i kulturowa pozycja opierała się na dynamicznych, niepokojących paradoksach: była wpływowa i marginalna, wzbudzała fascynację, a jednocześnie pogardę. Cyrk stanowił realizację cywilizacyjnego marzenia o sztuce egalitarnej, a zarazem – jak pisze Starobinski w eseju „Wydrwieni zbawcy” – dostarczał nowoczesnemu umysłowi obrazu „hiperbolicznego skoku poza jakikolwiek sens”.

Konferencja organizowana jest przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego we współpracy z Instytutem Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, w ramach cyklu „W ŚWIECIE WIDOWISK”.