Instytut Teatralny zaprasza od 26 do 31 maja na spotkanie z współczesnym białoruskim teatrem. Przegląd „Nowy teatr białoruski. Nie ma dymu tylko świeczki na torcie” to nie tylko spektakle, prezentacje z pogranicza performansu i instalacji teatralnej, ale także debaty i rozmowy z zaproszonymi artystami z Białorusi i z Polski oraz wydarzenia towarzyszące. Bilety (w cenie 15 i 25 zł) dostępne są na stronie Instytutu Teatralnego oraz w serwisie GoOut.

Spotkanie z teatrem białoruskim to kontynuacja zapoczątkowanego w 2017 roku w Instytucie Teatralnym pomysłu przybliżania polskim widzom twórczości „artystów pogranicza” i krajów sąsiadujących. W poprzednim sezonie Instytut gościł twórców z Ukrainy w ramach przeglądu „Desant UA”. Była to pierwsza tak rozbudowana kuratorsko okazja poznania najgłośniejszych, niezależnych realizacji scenicznych zza ukraińskiej granicy.

Tym razem zwracamy się w stronę Białorusi, bo – jak zauważa Tania Arcimovich, która wraz z Jolantą Kilian sprawuje opiekę kuratorską nad przeglądem – o ile tamtejsza współczesna dramaturgia jest dobrze znana w postsowieckim terytorium i poza nim, to białoruski teatr pozostaje w cieniu.

– W urbanistyce pojęcie „downtown” oznacza centralną część miasta, w której znajdują się kluczowe obiekty sfery finansów i kultury. Jeśli przetłumaczymy ten termin dosłownie jako „dolne miasto” i wyjmiemy go z kontekstu, to paradoksalnie „downtown” okazuje się czymś niewidocznym i mało ważnym – centrum staje się peryferiami. Wydaje się, że właśnie tak postrzegany jest białoruski teatr, którego nie ma albo jest gdzieś na uboczu, poza centrum uwagi – zauważa Arcimovich.

„Nowy teatr białoruski…” to sześć dni i pięć pokazów scenicznych. 27 maja o godz. 19:00 „Z życia owadów” (reż. Światłana Beń, Dmitry Bogosławski), czyli 14 historii na fortepian, skrzypce, theremin i głos na podstawie wierszy Nikołaja Olejnikowa – rosyjskiego poety z kręgu Oberiu. 27 maja o godz. 19:00 spektakl „Pieśń nad pieśniami” (reż. Jura Dziwakou) z Centrum Sztuki Wizualnej i Teatralnej „ART Corporation” – feministyczna interpretacja księgi Salomona.W „Swoich?” (reż. Valentine Moroz) z Laboratorium Socjalnego Teatru (28 maja, godz. 19:00) poznamy – oparte na wywiadach – historie kobiet, które doświadczyły przemocy domowej – według oficjalnych statystyk doświadcza jej co trzecia Białorusinka, a 1/3 wszystkich ciężkich przestępstw na Białorusi stanowią morderstwa popełnione w rodzinie. Po spektaklu odbędzie się debata „Spirale przemocy” z udziałem Laboratorium Socjalnego Teatru oraz przedstawicielek NGO Radislava w Mińsku i Centrum Praw Kobiet w Warszawie. Tematem spotkania będzie przemoc domowa na Białorusi i w Polsce.Swoi? reż. Valentine Moroz, Laboratorium Socjalnego Teatru

29 maja (godz. 19:00) kolejne przedstawienie Centrum Sztuki Wizualnej i Teatralnej „ART Corporation” – „Krucjatadziecięca”. Reżyser Jura Dziwakou i jego ostatnie spektakle to ważny nowy głos w białoruskim teatrze. Pracuje zarówno w teatrach instytucjonalnych, jak i poza nimi. W 2017 roku w Teatrze im. Janka Kupały w Mińsku zrealizował spektakl „Woyzeck” według Georga Büchnera – jeden z najgłośniejszych spektakli ostatnich sezonów na Białorusi.

Dla czytania performatywnego „Belarus 4’33 Miasto Słońca Punkt Zero” (reż. Tania Arcimovich i Anton Sarokin) inspiracją stała się książka „Mińsk. Przewodnik po Mieście Słońca” autorstwa białoruskiego pisarza i artysty Artura Klinaua. Zaprezentujemy je 30 maja. To historia człowieka urodzonego w sowieckim Mińsku, który poprzez wspomnienia o mieście swojego dzieciństwa opowiada o nieudanym historycznym eksperymencie społecznym – sowieckim imperium.Krucjatadziecięca, reż. Jura Dziwakou, Centrum Wizualnej i Teatralnej Sztuki «ART Corporation»

Ostatni dzień przeglądu w Instytucie Teatralnym wypełni debata „Język współczesnego teatru białoruskiego. Emancypacja, czy pole walki politycznej?” (moderatorka Тania Arcimovich; uczestnicy: Jolanta Kilian, Roman Pawłowski, Andriej Moskwin). W pierwszej części dyskusji kuratorka opowie o tym, czym jest dzisiejszy teatr białoruski, jakie tematy porusza, do jakich form się zwraca i w jaki sposób uczestniczy w globalnym dyskursie artystycznym. Poruszona zostanie także kwestia dwujęzyczności Białorusi i jej wpływu na teatr. Czy teatr białoruski jest „kolonialny”? Czy można go sobie wyobrazić bez języka rosyjskiego i o jakich przemianach w polityczno-społecznej atmosferze kraju taka zmiana mogłaby świadczyć?

Przegląd zamknie koncert (wstęp wolny) „Bardki, szeptuchy i partyzantki” w wykonaniu Kasi Kamockiej, Leri Som i Any Zhdanovej. Trzy twórczynie, dwa pokolenia rzeczniczek swobody artystycznej i wolnej Białorusi. Lera Som i Kasia Kamocka to bardki pokolenia odnowy białoruskości, której początki przypadają na lata 80. zeszłego stulecia. Śpiewająca po rosyjsku Ana Zhadanova to z kolei niezwykły głos pokolenia żyjącego między wieloma światami, w dwujęzycznej Białorusi.

– Jeszcze kilka lat temu w Mińsku spektakle, których tematami były problemy społeczne, a inspiracją sztuki wizualne lub dokumentalistyka, były wydarzeniami pojedynczymi, unikalnymi. Dzisiaj jest ich nadspodziewanie wiele. Na obrzeżach instytucji teatralnych, teatrów z fotelami pluszowymi – ale przy udziale aktorów i reżyserów z tych instytucji – powstają nowe, niskobudżetowe produkcje, a ich twórcy zaczynają mówić własnym głosem. Są młodzi, mają marzenia, chcą żyć jak Europejczycy. Przynoszą do teatru estetykę klubów hipsterskich, wizualizacje wideo do bitów na żywo, sowiecki vintage i filtrują idee, w które wierzyli ich rodzice, dawno, dawno temu… w BSSR – tłumaczy Jolanta Kilian.

Wszystkie spektakle w ramach przeglądu „Nowy teatr białoruski. Nie ma dymu tylko świeczki na torcie” będą tłumaczone na język polski. Po każdym odbędzie się debata z twórcami.

Bilety – w cenie 15 zł (uczniowie, studenci, seniorzy oraz migranci) i 25 zł – dostępne na stronie Instytutu Teatralnego instytut-teatralny.pl oraz w serwisie GoOut.net.kuratorki przeglądu: Tania Arcimovich i Jolanta Kilianproducent: Tomasz Leszczyńskitłumaczka Festiwalu: Sviatlana KursPROGRAM:26 maja, 19.00 Z życia owadów, reż. Światłana Beń, Dmitry Bogosławski*27 maja, 19.00 Pieśń nad pieśniami, Art Corporation28 maja, 19.00 Swoi?, Laboratorium Socjalnego Teatru; 20.00 Spirale przemocy (debata)29 maja, 19.00 Krucjatadziecięca, Art Corporation30 maja, 19.00 Belarus 4’33 Miasto Słońca Punkt Zero (czytanie performatywne), reż. Tania Arcimovich i Anton Sarokin31 maja, 17.00 Język współczesnego teatru białoruskiego. Emancypacja czy pole walki politycznej? Debata;31 maja; 19.00 Bardki, szeptuchy i partizantki – Kasia Kamocka, Lera Som, Ana Zhdanova (koncert)